Via de vrije markt met een voor de klant quasi onbeperkte keuzemogelijkheid aan producten en diensten, leeft de hedendaagse mens in de illusie dat zijn consumptiegedrag de uiting is van zijn vrije wil als individu, dat exclusief en bewust zijn keuzes bepaalt en daarnaar handelt.
Via het algemeen individueel stemrecht en de parlementaire democratie, leeft de hedendaagse mens in de illusie dat de politieke macht die onze maatschappij regeert, het resultaat is van het geheel van individuele politieke standpunten van alle burgers in onze maatschappij.
Vrije markt en democratie worden, sinds de religies in grote mate hun wereldlijk gezag hebben verloren, beschouwd als de meest succesvolle en bruikbare modellen die de mensheid tot nu toe heeft ontwikkeld. Aan de basis daarvan ligt de idee dat precies binnen deze modellen, het individu, zijn persoonlijkheid en zijn vrije wil optimaal tot uiting komen.
De vraag rijst of in de 21ste eeuw deze aanname nog overeind blijft, nu wij geconfronteerd worden met mensoverschrijdende data, met artificiële intelligentie, met biotechnologie, waarbij de mens ingehaald wordt door zijn eigen creaties. Zo ontwikkelt de biotechnologie technieken om het gedrag van de mens niet alleen te voorspellen, maar ook te beïnvloeden en te wijzigen (door aanpassing van genetische codes). Het algoritme van Facebook heeft niet meer dan 70 likes nodig om de persoonlijkheid en voorkeuren van de mens beter te kunnen inschatten dan zijn familie en vrienden. De zelfanalyse van de mens wordt overruled door algoritmen en door biotech.
Het Cambridge Analytics-schandaal, waar is komen vast te staan dat dit bedrijf onder meer door misbruik van miljoenen Facebook-profielen, de Amerikaanse presidentsverkiezingen en het brexitreferendum wezenlijk heeft beïnvloed, zeg maar vervalst, bewijst het faillissement van de liberale democratie, die uitgaat van de vrije wil van de kiezer.
Yuval Noah Harari, succesauteur van de eerdere bestsellers Sapiëns en Homo Deus schreef hierover een zeer interessant boek: 21 lessen voor de 21ste eeuw. Hij analyseert op een boeiende manier deze evoluties en knoopt daar weinig optimistische conclusies aan vast voor de toekomst van de mens.
Het is in elk geval maar zeer de vraag of anno 2020 de kiezer en de klant nog koning zijn, dan wel dat het de sociale media, de televisiebedrijven die nepnieuws verspreiden, de big data-verzamelaars zoals Google en Amazon en de IT-bedrijven die algoritmes ontwikkelen zijn, die de titel van koning verdienen.