De Kempische stadsregio Turnhout is een prachtige plek om te wonen, werken en ontspannen: daar zijn burgemeesters Paul Van Miert (Turnhout), Bob Coppens (Oud-Turnhout), Bart Craane (Beerse) en Gilles Bultinck (Vosselaar) het volmondig over eens. Elke gemeente draagt iets unieks bij aan het samenwerkingsverband. Met z’n vieren pakken ze problemen aan die de gemeentegrenzen overschrijden zonder daarbij de aandacht te verliezen voor lokale uitdagingen en de eigen authenticiteit.
Win-winsituatie voor burgers en ondernemers
Met gebundelde krachten geraak je verder. Daarom slaan de vier gemeenten de handen in elkaar rond enkele gedeelde uitdagingen. Het uiteindelijke doel? Elkaar versterken, win-winsituaties zoeken en samen de regio op de kaart zetten.
Paul Van Miert: “De stadsregio is een samenwerkingsverband tussen de gemeenten rond beleidsdomeinen die weliswaar lokaal verankerd zijn maar waaraan we pas doeltreffend kunnen werken als we het samen doen. Het gaat over uitdagingen zoals mobiliteit, wonen en ruimtelijke ontwikkeling.”
Bart Craane: “Via deze samenwerking kunnen we op hogere beleidsniveaus meer bereiken. Daarom willen we dit in de toekomst verder versterken. We herdefinieerden recent onze doelstellingen en bekijken waar we de samenwerking nog kunnen uitbreiden. Hier denken we bijvoorbeeld in de richting van ICT. We zien daar mogelijkheden om kennis uit te wisselen en efficiënter te werken. In een situatie waarin er geen extra budgetten te vinden zijn, kunnen we optimaliseren door de lasten te delen.”
Gilles Bultinck: “Ook zaken die te maken hebben met lokale economie pakken we samen aan. Vanuit de stadsregio zetten we daarbij in op twee sporen. In de eerste plaats zorgen we ervoor dat we elkaar niet beconcurreren. Anderzijds onderzoeken we hoe we lokaal ons kerngebied kunnen versterken.”
Van Miert: “Dat gaat dan vooral over de ruimtelijke aspecten van lokale economie. We werken hard aan de afbakening van onze winkelkernen. Zo proberen we onze economie te centreren en de wildgroei van baanwinkels langs onze grote wegen te controleren.”
Bob Coppens: “Uiteindelijk willen we tot een win-winsituatie komen waarbij we kwaliteit van ondernemingen, winkels en middenstand binnen de gemeenten versterken terwijl we ook de regio uitstraling geven.”
We willen ‘winkelhieren’ stimuleren en werken daar ook op een ruimtelijke manier aan.
Residentiële gemeenten, industrie en handelscentra
Ondanks de hechte samenwerking verschilt het economisch landschap in de verschillende gemeenten sterk. Waar Vosselaar en Oud-Turnhout in de eerste plaats woongemeenten zijn, vind je in Beerse en Turnhout ook belangrijke industriezones en handelscentra.
Bultinck: “Vosselaar is een typische residentiële gemeente. We hebben op ons grondgebied geen industrie of kmo-zone. Dit is historisch zo gegroeid door de aanwezigheid van Janssen Pharmaceutica in Beerse en Philips in Turnhout.”
Coppens: “Dit geldt ook voor Oud-Turnhout. We hebben een kleine handelskern met kwalitatieve winkels. Het aantal arbeidsplaatsen in de gemeente is eerder beperkt. Zoals de buren van Vosselaar gaan ook onze inwoners elders werken.”
Craane: “Beerse heeft relatief veel industrie en arbeidsplaatsen. Een voormalige schepen zei eens dat als je een muur rond Beerse zou bouwen, iedereen eten en werk zou hebben. Dat is vooral te danken aan de historische aanwezigheid van enkele grote bedrijven zoals Janssen Pharmaceutica, het metaalbedrijf Metallo en de Wienerberger-steenfabriek. Tel daarbij nog de bedrijven op andere locaties en je komt op ongeveer 11.000 arbeidsplaatsen. Voor een gemeente met 18.200 inwoners kan dat tellen.”
Van Miert: “Als stad heeft Turnhout natuurlijk het winkelkerngebied met de grootste aantrekkingskracht in de regio. Dat schept werkgelegenheid en mogelijkheden voor middenstanders en ondernemers. Daarnaast zijn er enkele kmo-zones tussen de twee afritten van de E34. Met ongeveer 1.200 werknemers is Soudal de grootste werkgever op ons grondgebied. De afgelopen jaren zagen we jammer genoeg verschillende grote werkgevers uit onze stad verdwijnen. Bij Philips, dat vroeger 4.000 mensen tewerkstelde, zijn vandaag nog zo’n 400 mensen aan de slag. Ook van de vele papierfabrieken en drukkerijen die Turnhout ooit rijk was, blijven er nog weinig over.”
Kernversterking
De lokale economische contexten brengen uiteraard verschillende beleidsdoelstellingen met zich mee. Toch zien we ook hier veel raakvlakken. De vier gemeenten investeren uitdrukkelijk in de versterking van hun handelskernen via een sterk ruimtelijk beleid. Volgens de burgemeesters past dit in de ambities van de stadregio en is dit ook nauw verbonden met andere uitdagingen zoals mobiliteit.
Craane: “Beerse heeft een duidelijke ruimtelijke visie waarmee we onze kern aantrekkelijk willen houden. We voeren ook een specifiek subsidiebeleid waarmee we handelaars aansporen om zich in de kern te vestigen. Daarnaast ondersteunen we onze ondernemers via een groeiende dienst lokale economie en de lokale netwerkorganisaties Ondernemend Beerse en Ondernemend Vlimmeren. We blijven zoeken naar mogelijkheden om bestaande kmo- en industriezones verder uit te bouwen.”
Coppens: “Dit klinkt heel herkenbaar. We willen ‘winkelhieren’ stimuleren en werken daar ook op een ruimtelijke manier aan. Zo zijn we een traject gestart dat de doortocht van de N18 aanpakt en van ons centrum een ontmoetingsplek maakt. Sinds januari hebben we een ambtenaar lokale economie die ondersteuning biedt aan onze ondernemers en handelaars.”
Bultinck: “De eerlijkheid gebied me om te zeggen dat we in het verleden te weinig deden voor onze ondernemers. Via onze koepeloverstijgende vakorganisatie ‘Ondernemend Vosselaar’ brengen we daar verandering in.”
Van Miert: “Net zoals bij onze buren is de versterking van ons kernwinkelgebied één van de grootste speerpunten in ons huidige beleid. We willen zoveel mogelijk economische activiteit gecentreerd zien in onze stadskern en op de nieuwe Turnova-site aan het station en bewaken de kwaliteit van onze binnenstedelijke handelszaken. Een ander cruciaal dossier is de herontwikkeling van de Philips-site. Na het vertrek van Philips zijn die 20 hectaren de laatste grote industriezone in de regio. We moeten dit dus op een heel doordachte manier ontwikkelen en willen ruimte geven aan lokale bedrijven en kmo’s die met innovatieve technologieën werken.”
In de eerste plaats zorgen we ervoor dat we elkaar niet beconcurreren. Anderzijds onderzoeken we hoe we lokaal ons kerngebied kunnen versterken.
Mobiliteit
De goede bereikbaarheid van de stadsregio via de snelweg E34, verschillende grote invalswegen en het kanaal Dessel-Turnhout-Schoten is van groot belang voor de bedrijvigheid en de aanwezigheid van internationale bedrijven. Toch zijn de burgemeesters het erover eens dat mobiliteit het grootste pijnpunt is voor de regio en een negatieve impact heeft op de gemeenschappelijke ambitie om sterke, levendige handelskernen te creëren. Daarom ontwikkelden ze een overkoepelend mobiliteitsplan.
Craane: “Mobiliteit is onze grootste bottleneck. Ook budgettair is dit een enorme uitdaging. Als gemeente ben je niet in de mogelijkheid om gigantische maar noodzakelijke infrastructuurwerken te doen. In Beerse zitten we daar met een moeilijke balans tussen de noodzakelijke bereikbaarheid van de bedrijven en de leefbaarheid van ons dorp. We werken sinds 2004 erg hard aan die balans. Als we daar klaar mee zijn, hebben we een heel andere kern.”
Coppens: “Mobiliteit is inderdaad een probleem dat elke gemeente treft. Je kan dit voor een stuk lokaal aanpakken maar om echt daadkrachtig en doeltreffend te zijn, moeten we samenwerken. Het is belangrijk dat het beleid in één gemeente geen negatieve impact heeft op de leefbaarheid in een andere gemeente. Voor Oud-Turnhout is vooral de doortocht van de N18 dwars door ons centrum een uitdaging.”
Bultinck: “Om het probleem van mobiliteit op te lossen, moeten we terug gaan kijken naar ruimtelijke ordening. Ook in Vosselaar vormt het zware doorgaande verkeer de grootste uitdaging. Als we daar iets aan kunnen veranderen, hebben we onze leefbare kern al voor de helft gerealiseerd.”
Van Miert: “Parkeren is een ander belangrijk aspect van onze mobiliteitsproblematiek. Ik denk dat we samen met onze handelaars moeten werken aan een toekomstgericht mobiliteits- en parkeerbeleid. We zien nog te vaak een conservatieve ingesteldheid als het over parkeren gaat waarbij iedereen parkeerplaatsen vlak voor de deur wil. In een moderne levendige kern, die gericht is op leefbaarheid, slim ruimtegebruik en duurzame en efficiënte mobiliteit moeten we daarvan durven afstappen.”
Toeristische troeven op tafel
De burgemeesters beklemtonen dat de sterkte van de stadregio schuilt in haar veelzijdigheid. Om als sterke regio naar buiten te komen, is het belangrijk dat elke gemeente zijn eigen troeven voldoende op tafel kan leggen. Daarnaast zien ze mogelijkheden voor recreatie en toerisme in de creatie van een natuurgebied over de gemeentegrenzen heen.
Van Miert: “Het unieke aan onze stadregio is de balans tussen een stedelijke infrastructuur en een landelijke omgeving met veel natuur. Het is mijn droom om de stadregio verder te versterken op een manier waarbij elke gemeente zijn eigenheid behoudt en zijn sterktes kan inzetten ten dienste van de bevolking. Voor Turnhout is dat, naast het winkelcentrum, het heel grote aanbod van cultuur en ontspanningsmogelijkheden. We hebben een stadsfestival, een prachtig cultuurcentrum en verschillende musea en bezienswaardigheden die een wijde aantrekkingskracht hebben. Dit maakt ons stadscentrum, buiten coronatijden uiteraard, ook erg aantrekkelijk voor horeca-uitbaters.”
Coppens: “De gemeente Oud-Turnhout heeft een sportpark met een sterke uitstraling waar veel mensen uit de regio gebruik van maken. Het is één van de weinige plekken in de wijde omgeving met hockeyvelden of een bmx-park. We blijven daar ook voortdurend in investeren. Zo maakten we budget vrij voor de aanleg van enkele padelvelden waarmee de tennisclub gaat uitbreiden deze zomer en gaan we als gemeente mee investeren in terreinen voor beachvolleybal. Wat toerisme betreft is ons natuurgebied De Liereman de grootste trekpleister met 150.000 bezoekers per jaar. We zijn daar bijzonder trots op en we hebben de ambitie om dat nog te versterken en op termijn wandelingen en dergelijke te ontwikkelen waar ook de lokale horeca bij betrokken is”
Craane: “Die balans tussen dat stedelijke en de natuur is iets wat ons als gemeente Beerse maar ook als stadsregio op de kaart kan zetten. In die context delen we de ambitie om een natuurgebied te creëren over de gemeentegrenzen heen, gaande van De Liereman in Oud-Turnhout tot de steenfabrieken van Beerse. Vandaag zijn dat verschillende versnipperde gebieden. In de toekomst willen we die graag verbinden tot een groot gebied voor natuur en recreatie. We geloven er sterk in dat we dat moeten doen om echt een stempel te drukken op deze regio en dat gebied te bewaren voor toekomstige generaties.”