Weet u het nog, voor de oorlog in Oekraïne? Toen ging de politieke discussie in België over de kernuitstap. De Russische gijzeling van de Europese energiemarkt heeft er ondertussen echter voor gezorgd dat zelfs een gedeeltelijke nationalisering van onze jongste kernreactoren (Doel 4 en Tihange 3) op tafel ligt. Kernuitstap wordt kerninstap, titelde De Tijd (3 juni 2022). Bredero had gelijk: ’t kan verkeren…
Het één en ander geeft één van de grootste manco’s van de Belgische politiek aan: een langetermijnvisie. Dat dit dan nog eens ontbreekt in een strategisch cruciale sector als energie, maakt het probleem des te urgenter. Het feit dat de kernuitstap nota bene reeds in 2003 wettelijk verankerd werd, toont aan hoe grotesk de politieke stilstand intussen is geworden.
De oorlog in Oekraïne heeft het belang van een onafhankelijk en degelijk energiebeleid in de verf gezet. Men zou dan ook verwachten dat politieke voorstellen over het energievraagstuk slechts gelanceerd worden na voldoende analyse en reflectie. Helaas is niets minder waar. Laat ons namelijk eens enkele recente ontwikkelingen in het energiedossier wat nauwkeuriger onder de loep nemen.
Geplaagd door de torenhoge inflatie en de dalende koopkracht, gecombineerd met een door Engie aan Parijs uitgekeerd dividend van 1,2 miljard euro, kwam men opnieuw met het (juridisch gecontesteerde) idee van een belasting op overwinsten op de proppen. Wat überhaupt beschouwd moet worden als ‘overwinsten’ weet zelfs de minister voor energie niet. Ze heeft aan de Nationale Bank gevraagd om dit begrip juridisch en economisch te definiëren. Dat de vorige regering een deal sloot met Engie om geen bijkomende heffingen in te voeren in ruil voor een levensduurverlenging van de kernreactoren, is daarbij een bijkomende hindernis. Indien steekvlampolitiek een duurzame energiebron was, zaten we er warmpjes bij.
Ondertussen is Engie zelf vragende partij om de Belgische Staat te laten participeren in de uitbating van twee kernreactoren. Hierdoor ontstaat de terechte vrees dat Engie de kosten voor de nucleaire ontmanteling op de Belgische Staat wil afschuiven. Verlekkerd op de Franse dividenden, staan veel politieke partijen hier echter niet weigerachtig tegenover. Toch mag men niet uit het oog verliezen dat de winst die Engie Electrabel vorig jaar boekte niet enkel te maken had met de hoge energieprijzen, maar ook met de grote (en naar Belgische normen bovenmatige) beschikbaarheid van de kernreactoren. Laten we ons dan ook niet blindstaren op uitzonderlijke winsten in een uitzonderlijke periode.
Kortom, nadat het Belgische energiebeleid de voorbije decennia professioneel naar de knoppen is geholpen door kortzichtige politici die meer belang hechtten aan vluchtige peilingen dan aan een degelijke strategische langetermijnvisie, lijkt men nu dezelfde fouten te maken.
Het valt dan ook te hopen dat de huidige generatie politici van dit kantelpunt gebruik maken om een bestendig energiebeleid uit te stippelen dat de tand des tijds kan doorstaan en waarvan de belastingbetaler uiteindelijk niet de dupe is. Of zoals Winston Churchill het zei: never waste a good crisis.