Goed drie jaar geleden moest alles nog beginnen voor Frederik Buyens en Kaat Vanherck. Vandaag haalden ze met Stokerij-Eenvoud al het label van Erkend Streekproduct binnen én wonnen ze zieltjes door in volle coronacrisis allerlei organisaties en instellingen uit de buurt te bevoorraden met alcoholgel. Bovendien combineren ze dit bedrijf met een fulltime job én de zorg voor vier kinderen. Dat verdient een portret.
Frederik Buyens en Kaat Vanherck zijn al langer bekend in Zelzate en omstreken. Frederik werkte altijd al in de chemische sector, terwijl Kaat een vastbenoemde ambtenaar is: zij werkt als nautisch verkeersleider-instructeur. Daarnaast waren ze allebei jarenlang vrijwillig aan de slag als ambulancier.
“Met die laatste activiteit zijn we intussen al een tijdje gestopt”, legt Frederik uit. “Op de duur hadden we te veel menselijk leed gezien en was het nodig om dat van ons af te zetten. Kaat vond het een goed idee om wat tijd te spenderen aan een nieuwe hobby, zodat ik haar in het huishouden niet te veel voor de voeten zou lopen (lacht). Sowieso koesterde ik altijd al een passie voor koken. Lang geleden heb ik samen met mijn vader nog wijn gemaakt. Dat bracht me bij het idee om met een stokerij te beginnen. Na een jaar les te hebben gevolgd bij Syntra Hasselt, konden we aan de slag.”
Accijnzen
STERCK. Hoe verliep de opstartfase?
Kaat Vanherck: “Ons bedrijf is in januari 2018 officieel gestart, maar we waren voordien al anderhalf jaar bezig met het verkrijgen van de nodige vergunningen. Stoken is geen evidente activiteit, er komt heel wat bij kijken. In principe mag je in België van alles brouwen, maar van zodra je een stookketel in huis haalt, heb je een vergunning nodig.”
Frederik Buyens: “We hebben toen ervaren dat België vooral een bierland is en dat er helaas geen Europese normen zijn voor accijnzen: elk land mag daarin volledig zijn eigen ding doen. Daardoor betaal je in ons land weinig accijnzen op bier, maar des te meer op gestookte producten. In Nederland, bijvoorbeeld, liggen die accijnzen gevoelig lager. Mensen begrijpen soms niet dat wij 24,5 euro vragen voor een fles jenever, tot ik hen zeg dat die prijs al voor de helft bestaat uit accijnzen en btw. Dan zijn we het product nog niet eens beginnen maken. Dat maakt het moeilijk om een stokerij te starten, terwijl een (micro-)brouwerij beginnen toch een stuk simpeler is. Bovendien moet je volledig zelf uitzoeken welke verplichtingen erbij komen kijken. Zo moet elke stokerij een stevige waarborg (vanaf 10.000 euro) kunnen voorleggen. Nu zitten we in de goede flow, maar als je vooraf zou weten hoeveel voorbereidende administratie er zoal bij komt kijken, zou de moed je in de schoenen zakken.”
STERCK. Met welke ambitie zijn jullie eraan begonnen?
Frederik: “Het voornaamste doel was: een goede jenever maken. Daar zat mijn grootvader al lang op te wachten (lacht). Na uitvoerige tests heeft dat geleid tot de geboorte van de Zelzaatse jenever. Dankzij onze aansluiting bij O’de Flander (Orde van Oost-Vlaamse Meester-Distillateurs) is die ook Europees beschermd. Via die organisatie hebben we ook fijne contacten met talrijke andere stokers. We koesterden ook de intentie om niet de dertiende jenever in het dozijn te maken. Waar een traditionele jenever bestaat uit twee delen rogge en mout, hebben wij daar ook speltgraan aan toegevoegd, wat voor een zachtere smaak zorgt.”
De prijs van een fles jenever bestaat voor de helft uit accijnzen en btw. Dan zijn we het product nog niet eens beginnen maken…
Rusttijd
STERCK. Hoe pakken jullie de distributie aan?
Frederik: “Dat doen we nu nog allemaal zelf. Niet eenvoudig, gezien onze vaste job, waarin we allebei volcontinu in een drieploegenstelsel werken. We hebben een aantal verdeelpunten in Zelzate en ook enkele webshops verdelen onze producten. Daarnaast hebben we ook een contract om te mogen leveren in Carrefour-winkels binnen een straal van 40 km rond onze hoofdzetel, maar daar zijn we nog niet mee begonnen. Dat komt deels door het specifieke karakter van ons product: een jenever moet zes maanden rusten voor hij goed is. We hopen wel dit jaar, of uiterlijk in 2022, met die leveringen te kunnen beginnen. Het bedrijf mag zeker nog wat groeien, maar we willen bewust vrij kleinschalig blijven. Op die manier kunnen we het ambachtelijke karakter handhaven én hebben we ook een grotere smaakgarantie: hoe groter de stookinstallatie, hoe makkelijker je inboet aan smaak.”
STERCK. Welke andere producten stoken jullie nog?
Kaat: “Naast de Zelzaatse jenever, zijn dat hazelnoten-, jeneverbessen- en cacaolikeur, eaux de vie van peren en de Meetjeslander Express Gin. Die laatste referentie is een ode aan deze streek en is gemaakt op basis van zes kruiden en moutwijn. Het gaat om heel zuivere producten, waarbij het een grote voldoening geeft als de smaken telkens juist zitten. Dat is een stevige uitdaging, want de graanoogst is elk jaar anders. De kunst bestaat erin via een goede assemblage te streven naar een vaste smaak. Met onze producten willen we trouwens zoveel mogelijk terug naar de basis. De naam Stokerij-Eenvoud is dan ook niet toevallig gekozen: we werken met de goede, lekkere producten die de natuur ons biedt en zo weinig mogelijk met chemische producten.”
STERCK. Hoe hebben jullie geanticipeerd op de coronacrisis?
Frederik: “De bestellingen van horecaklanten vielen grotendeels weg, maar je moet natuurlijk wel je facturen blijven betalen. Het was een win-winsituatie dat we zijn kunnen overschakelen naar de productie van alcoholgels. De burgemeester vroeg of wij dat konden. Dat was zo, maar je hebt daarvoor ook de nodige vergunningen nodig. We hebben nu een tijdelijke vergunning van het FAGG (federaal agentschap voor geneesmiddelen en gezondheidsproducten) om die gels te kunnen maken. We hebben samengewerkt met de apotheker en preventieadviseur van het psychiatrisch centrum Sint-Jan Baptist, omdat zij de eerste instantie waren die we uit de nood hebben geholpen. Daarnaast leveren we ook aan andere zorginstellingen, scholen, triagecentra en begrafenisondernemers. Gedurende de eerste maanden van de coronacrisis mochten we uitsluitend leveren aan zorgverleners met een RIZIV-nummer. Nu kan iedereen bij ons terecht.”
- 5 eigen producten: jenever, gin en diverse soorten likeuren
- 38% alcoholgehalte Zelzaatse jenever
- 2018 oprichtingsjaar
- 25.000 liter alcoholgel gemaakt
Faire prijzen
STERCK. Welke impact had het op jullie productieproces?
Frederik: “De switch is vrij vlot verlopen, onder meer omdat ik vanuit mijn chemische achtergrond toch wat knowhow daarover heb. Bovendien hebben we hiervoor samengewerkt met apotheken, die ons de nodige grondstoffen konden leveren en goede raad gaven. Intussen hebben we toch al 25.000 liter hand- en ontsmettingsgel geproduceerd.”
Kaat: “Dat doen we aan heel faire prijzen. We moeten uiteraard uit onze kosten komen en er een klein beetje aan overhouden, maar dat staat toch in schril contrast met de woekerprijzen die je her en der zag opduiken, ook voor bijvoorbeeld een simpel handpompje. Normaal kost dat 10 cent, nu werd daar 1,7 euro voor gevraagd. Aan zulke praktijken willen we niet meedoen, ook vanuit een sociaal engagement.”
Frederik: “Daarom hebben we ook meegedaan aan liefdadigheidsacties. Zo hebben we samen met brouwerij De Broers uit Wachtebeke de krachten gebundeld voor de productie van een ‘gin infused beer’, waarvan de opbrengst integraal naar de kansarmenorganisatie vzw Lichtpunt ging voor de aankoop van ontsmettingsgels. Daardoor hebben we weer nieuwe mensen leren kennen en kregen onze naamsbekendheid en reputatie een flinke boost.”
STERCK. Hoe zien jullie de toekomst tegemoet?
Frederik: “We willen graag weer enkele nieuwe producten lanceren en die dan voorstellen op de Zelzaatse Jeneverfeesten, een eigen organisatie die bij de eerste editie een flink schot in de roos was. We kregen toen 400 mensen over de vloer, er waren optredens en dankzij de samenwerking met andere producenten van erkende streekproducten konden de mensen van alles proeven. We hebben toen ook tien ambassadeurs van onze producten aangesteld.”
Kaat: “Daarnaast zullen we blijven inzetten op loonstoken, waarbij we bijvoorbeeld voor een bioboerderij overschotten van appels en peren gebruiken voor de productie van ‘eaux de vie’. We maken ook grappa en zijn samen met Vives bezig met de voorbereiding van een project waarbij we yaconwortels zullen stoken. Dat is een geneeskrachtige groente die de kans op diabetes verlaagt en ook obesitasverschijnselen doet afnemen. Dergelijke projecten helpen om onze kennis verder te verrijken.”