Het Centrum voor Milieukunde (kortweg CMK) van UHasselt is een multidisciplinair onderzoeksinstituut met meer dan 100 biologen, chemici, economen en juristen. Ze onderzoeken milieugerelateerde problematieken en verlenen overheden en bedrijven hun expertise in allerlei domeinen die in het verlengde liggen van hun studies.
Prof. dr. Jaco Vangronsveld is directeur van het CMK. Hij focust in dit artikel op de mogelijkheden van plant-bacterie interacties. “Het milieuonderzoek van de verschillende CMK-onderzoeksgroepen concentreert zich in drie discipline overschrijdende kerndomeinen: de effecten van vervuiling op organismen, duurzame en milieuvriendelijke technologieën, biodiversiteit, ecosysteemdiensten en klimaatverandering”, legt prof. dr. Jaco Vangronsveld uit. “We onderzoeken met het volledige team de effecten op bacteriën, schimmels, planten, ongewervelden tot en met de mens. Daarnaast gaan we op zoek hoe we grond-, water- en bodemwaterverontreiniging kunnen aanpakken met de hulp van planten en hun geassocieerde micro-organismen. Met zulke clean technologies zijn we al heel lang bezig. En we leggen het accent op de rol van bacteriën en fungi. Net zoals mensen bevatten planten immers ook veel bacteriële cellen. Zowel aan de binnen- als buitenkant. Het potentieel van die bacteriën om verontreinigingen aan te pakken is erg groot. Daarnaast zijn er nog heel wat andere interessante toepassingen in bijvoorbeeld plantbescherming en groeipromotie van planten. We bekijken ook wat de invloed van zulke bacteriën is op de smaak van de vruchten. Vanuit de land-, tuinbouw- en sierteeltsector is er erg veel interesse in die onderzoeksdomeinen.”
een uniek onderzoekscentrum
De Ecotron vormt het sluitstuk van de ontwikkeling van het Field Research Centre, de wetenschappelijke uitvalsbasis van UHasselt voor internationaal onderzoek rond biodiversiteit, natuurbeheer en ontwikkeling. “Het is een uniek hoogtechnologisch onderzoekscentrum waarin UHasselt samen met 47 andere partners de effecten bestudeert van klimaatverandering op onze natuur. De Ecotron bestaat uit 13 hoogtechnologische ecosysteemkamers waarin we het klimaat van de toekomst kunnen nabootsen”, legt prof. dr. Jaco Vangronsveld uit. “Momenteel onderzoeken we in 12 ecosysteemkamers de effecten van klimaatwijziging op heide. Hoe reageert dit ecosysteem op droogte, temperatuurstijgingen, verhoogde concentraties aan broeikasgassen, … Eén kamer gebruiken we voor proeven met kortere doorlooptijd. We kunnen bijvoorbeeld nagaan hoe de microbiologie van bepaalde bodems reageert op hogere temperaturen. Of zelfs welke de effecten op lange termijn zijn van klimaatsverandering op bepaalde constructiematerialen.”
Gigantische bacteriebibliotheek
De jarenlange expertise van het CMK leidt tot een gigantische bibliotheek van informatie, maar ook van bacteriën. “We hebben hier in Diepenbeek een soort bibliotheek van duizenden verschillende bacteriestammen”, legt prof. dr. Jaco Vangronsveld uit. “We bewaren die bacteriën op een temperatuur van -70°C. De collectie biedt ontzettend veel mogelijkheden in diverse toepassingsgebieden. De UHasselt spin-off bio2clean maakt hier gebruik van om bodem- en grondwater op een zo ecologisch mogelijk verantwoorde, duurzame en kwaliteitsvolle manier te saneren. Een ander bedrijf dat licenties op onze database heeft genomen, is PSMT uit Lommel. Deze onderneming kan bijvoorbeeld grond die aangetast is door lekkende stookolietanks saneren met behulp van drijflaagverwijdering in combinatie met plantbacterie-interacties.”
Bescherming en promotie van plantengroei
Het CMK is ook actief op het vlak van plantengroeipromotie en plantbescherming. Dat leidt tot verschillende samenwerkingen met bedrijven zoals Globachem en DCM. “Maar ook over de landsgrenzen heen zijn er mooie partnerships”, gaat prof. dr. Jaco Vangronsveld verder. “Tot in de Verenigde Staten en Azië. In China zijn er bijvoorbeeld erg veel problemen op het vlak van bodemverontreiniging met arseen of cadmium. Soms door productiebedrijven, maar vaak is het ook een natuurlijke vorm van verontreiniging. Het vormt – ongeacht de oorzaak – een probleem voor de rijstteelt. Onze bijdrage aan een oplossing? Enkele specifieke bacteriën kunnen via de zaden in de wortelzone van de rijstplanten gebracht worden. Die blokkeren de opname van arseen of cadmium waardoor de rijst toch voor consumptie geschikt is.”
Er zijn verschillende formules om samen te werken met het CMK, gaande van projecten voor masterstudenten, (post-)doctoraatstudenten, partners in innovatieprojecten, contractonderzoek en dienstverlening. Heeft dit artikel u geïnspireerd en wil u mogelijkheden voor samenwerking met het CMK exploreren? Neem dan zeker contact op met business developer Nele Weyens (nele.weyens@uhasselt.be).
Ruim 20 jaar expertise
Voor wie zich afvraagt waarom een Chinees bedrijf met UHasselt in zee gaat … Dat is omwille van de jarenlange expertise. “Er zijn nog universiteiten met een bacteriebibliotheek, maar die van ons is toch behoorlijk uitgebreid en zeer goed gekarakteriseerd", verduidelijkt prof. dr. Jaco Vangronsveld. “Bovendien zijn we al sinds 1996 bezig met plantbacterie-interacties. Door onze vele wetenschappelijke publicaties en deelnames aan congressen zijn we internationaal bekend. De grootste vooruitgang hebben we de laatste vijf à tien jaar verworven. Bovendien hebben we sinds enkele jaren een IOF-medewerker (Industrieel Onderzoeksfonds, nvdr.). Dr. ir. Nele Weyens is de business developer voor ons onderzoeksinstituut. Dankzij haar kunnen we onze activiteiten beter naar buiten brengen, processen stroomlijnen en alles beter opvolgen. Dat resulteert in nog meer partnerships.”